Mobbing davalarında ses kaydı, işyerinde psikolojik tacize maruz kalan işçilerin sıklıkla başvurduğu bir delil toplama yöntemidir. İşyerinde mobbing, çalışanın sürekli olarak psikolojik tacize uğramasıdır. Bu, iş ortamında dışlanma, küçük düşürülme veya değersiz hissettirilme durumlarını içerir. Peki, bu tür durumlarda ses kaydı almak yasal mıdır? Alınan ses kayıtları mahkemelerde delil olarak kullanılabilir mi?
Mobbing Uygulanan İşçi Ne Yapmalı?
Mobbinge maruz kalan işçinin alabileceği ilk adım, yaşadığı durumu belgelemektir. İşyerinde psikolojik tacizin (mobbing) varlığını kanıtlamak, hukuki süreçlerde başarı için kritik bir öneme sahiptir.
İşçi, mobbingin varlığını ispat etmek için somut deliller toplamalıdır. Bu deliller arasında yazılı belgeler, e-posta yazışmaları, tanık ifadeleri ve gerektiğinde ses kayıtları yer alabilir. Ancak, delil toplama sürecinde hukuka uygun hareket etmek önemlidir.
İşçi, mobbingin kendisini nasıl etkilediğini detaylı bir şekilde not almalı, tarih ve saat bilgileriyle olayları kaydetmelidir. Örneğin, bir yöneticinin sürekli olarak aşağılayıcı sözler sarf ettiği durumlar, tanıklarla desteklenirse daha güçlü bir delil oluşturur.
Mobbing mağduru işçi, öncelikle işyerindeki yetkili birimlere (insan kaynakları, iş sağlığı ve güvenliği birimi) durumu bildirebilir. Ancak, çoğu durumda bu birimler yeterli çözümü sağlayamaz. Bu nedenle, işçi hukuki haklarını öğrenmek için bir avukata danışmalıdır.
İş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı, mobbing mağdurları için önemli bir seçenektir. Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesine göre, işverenin hizmet ilişkisinde işçinin kişilik haklarını koruması ve uygun bir düzen sağlamakla yükümlü olduğu belirtilir.
Eğer işveren bu yükümlülüğünü yerine getirmezse, işçi haklı olarak iş sözleşmesini feshedebilir. Ayrıca maddi ve manevi tazminat isteyebilir.
Mobbing mağduru işçinin yapması gerekenler:
- Olayları tarih, saat ve detaylarla kaydetmek.
- Tanık olabilecek iş arkadaşlarından destek almak.
- İşyerindeki yazışmaları (e-posta, mesaj) saklamak.
- Gerektiğinde profesyonel hukuki destek almak.
Mobbing Nereye Şikayet Edilir?
Mobbing nereye şikayet edilir sorusu, mağdurların sıkça sorduğu bir sorudur. Bu sorun, hem özel sektörde hem de kamu sektöründe görülebilir. Mesela devlet memuru mobbing davası açmak isteyenler için şikayet süreci farklılık gösterebilir. Özel sektör çalışanları, mobbing şikayetlerini şu yollarla yapabilir:
- İş Müfettişliği: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı iş müfettişliklerine şikayette bulunulabilir. İş müfettişleri, işyerinde mobbing iddialarını inceleyebilir ve rapor hazırlayabilir.
- Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İletişim Merkezi (ALO 170): Bu hat üzerinden mobbing şikayeti yapılabilir. Bakanlık, şikayeti değerlendirerek gerekli denetimleri yapar.
- Mahkemeler: Mobbing mağdurları, doğrudan iş mahkemesine başvurarak mobbing davası açabilir. Bu durumda, mobbingin ispatı için delillerin sunulması gerekir.
- Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman): Özellikle devlet memurları, mobbing şikayetlerini bu kuruma iletebilir.
Devlet memuru mobbing davası açmak isteyenler, Kamu Denetçiliği Kurumu’na veya idari yargıya başvurabilir. Ayrıca, mobbingin ceza hukuku boyutu varsa, savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir. Örneğin, mobbing kapsamında hakaret veya tehdit gibi suçlar işlenmişse, bu durumlar Türk Ceza Kanunu’na göre değerlendirilir.
Mobbing Sayılan Haller Neler?
Mobbing sayılan haller, işyerinde çalışanın sistematik bir şekilde psikolojik tacize maruz kalmasıyla ortaya çıkar. Yargıtay’ın kararlarına göre, mobbingin varlığı için bazı temel unsurlar aranır:
- Sistematik ve süreklilik arz eden davranışlar: Tek seferlik bir tartışma veya anlaşmazlık mobbing sayılmaz. Mobbing, düzenli ve kasıtlı bir şekilde devam eden davranışları içerir.
- Kişilik haklarının ihlali: Çalışanın onurunu zedeleyen, aşağılayıcı veya küçük düşürücü davranışlar mobbing kapsamına girer.
- Psikolojik zarar: Mobbing, çalışanın ruhsal sağlığını olumsuz etkiler ve manevi zararları ortaya çıkarır.
Mobbing sayılan haller arasında şunlar yer alır:
- Çalışanın sürekli olarak eleştirilmesi veya suçlanması.
- Görev tanımının dışında işler yaptırılması.
- Çalışanın sosyal ilişkileri ile bağının kesilmesi (örneğin, toplantılara davet edilmemesi).
- Aşağılayıcı lakaplar takılması veya alay edilmesi.
- Çalışanın iş performansını düşürmeye yönelik kasıtlı engellemeler.
Ancak, her olumsuz davranış mobbing olarak değerlendirilmez. Örneğin, işverenin çalışanı iş disiplini için uyarması veya performans değerlendirmesi yapması mobbing sayılmaz. Ancak mobbing, kasıtlı ve sistematik bir şekilde çalışanı yıldırmaya yönelik olduğunda hukuki bir sorun haline gelir.
Mobbing Davalarında Ses Kaydı Alınır mı?
Mobbing davalarında ses kaydı, mağdurların sıkça başvurduğu bir delil toplama yöntemidir. Ancak, ses kaydının alınması ve mahkemede delil olarak sunulması bazı hukuki tartışmalara yol açar.
Türk Ceza Kanunu’nun 133. maddesine göre, bir kişinin rızası olmadan ses kaydının alınması suç teşkil edebilir. Ancak, Yargıtay’ın bazı kararlarında, kişilik haklarının ihlali durumunda ses kaydının delil olarak kullanılabileceği belirtilmiştir.
Ses kaydının mahkemede geçerli olabilmesi için şu şartlar aranır:
- Ses kaydının hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş olması.
- Kaydın mobbingin ispatı için gerekli ve orantılı olması.
- Kaydın yalnızca ilgili taraflar arasında yapılmış olması (üçüncü kişilerin özel hayatına müdahale edilmemesi).
- Mobbinge uğradığını tanık, kanıt ve belge gibi yollarla ispat etmek mümkün değilse ses kaydı ispat açısından geçerlidir.
Ayrıca, mobbing ispat yollarından bir tanesi de pedagog, psikolog ve özellikle psikiyatrist doktor raporlarıdır. Bu raporlar, mobbingin mağdur üzerindeki psikolojik etkilerini belgelemek açısından oldukça etkilidir.
Kişinin delil bulamadığı durumlarda, gizlice alınmış ses kayıtları, görüntüler veya fotoğraflar delil sayılabilir. Bu, kişinin başka seçeneği kalmadığı için olur.
Bu tür deliller, mahkemelerde mobbingin kanıtı olarak kullanılabilir. Tazminat miktarı düşük görünebilir, ama daha yüksek tazminat kararları da vardır.
Mobbing Tanıkla İspat Edilir mi?
Mobbing tanıkla ispat edilir mi sorusu, mobbing mağdurlarının sıkça merak ettiği bir başka konudur. Evet, mobbing davalarında tanık ifadeleri önemli bir delildir. İşyerinde mobbinge şahit olan iş arkadaşları, yaşanan olayları mahkemede doğrulayabilir.
Tanık ifadeleri, özellikle ses kaydı veya yazılı delil bulunmadığında büyük önem taşır. Ancak, tanıkların tarafsızlığı ve ifadelerinin tutarlılığı mahkeme tarafından değerlendirilir.
Tanık ifadelerinin etkili olabilmesi için şu unsurlar önemlidir:
- Tanıkların mobbing olaylarına doğrudan şahit olması.
- İfadelerin tarih, saat ve olay detaylarıyla desteklenmesi.
- Tanıkların işyerinde çalışan diğer kişilerle çelişkili ifadeler vermemesi.
Yargıtay, mobbing davalarında tanık ifadeleri ile birlikte yazılı delilleri de dikkate alır. Bu deliller arasında e-posta yazışmaları ve psikolojik raporlar da vardır. Bu nedenle, mobbing mağdurlarının mümkün olduğunca çok delil toplaması önerilir.
Mobbing Davası Ne Kadar Sürer?
Mobbing davası ne kadar sürer sorusunun cevabı, davanın karmaşıklığına ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak değişir. Genel olarak, bir mobbing davası 1 ila 3 yıl arasında sonuçlanabilir.
İş mahkemelerinde mobbing davaları uzun sürebilir. Bunun nedeni delil toplama, tanık dinleme ve bilirkişi raporu hazırlama gibi süreçlerdir. Eğer dava Yargıtay’a taşınırsa, bu süre daha da uzayabilir.
Davayı hızlandırmak için şu adımlar faydalı olabilir:
- Güçlü ve somut deliller sunmak.
- Deneyimli bir avukatla çalışmak.
- Mahkemeye eksiksiz ve doğru bilgi sağlamak.
Mobbing Tazminatı Ne Kadar? Nasıl Hesaplanır?
Mobbing tazminatı, mobbing mağdurlarının en çok merak ettiği konulardan biridir. Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesine göre, işverenin hizmet ilişkisinde işçinin kişilik haklarını koruma yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülüğün ihlali durumunda, işçi maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
- Maddi tazminat: İşçinin mobbing nedeniyle uğradığı maddi kayıplar (örneğin, işten ayrılma nedeniyle maaş kaybı) için talep edilir. Bu miktar, işçinin maaşına, çalışma süresine ve kaybın boyutuna göre hesaplanır.
- Manevi tazminat: Mobbingin işçinin ruhsal sağlığına verdiği zarar için talep edilir. Mahkeme, işçinin yaşadığı psikolojik zararı değerlendirerek bir miktar belirler.
Mobbing tazminatı ne kadar sorusunun kesin bir cevabı yoktur, çünkü bu miktar mahkemenin takdirine bağlıdır. Ancak, Yargıtay kararlarına göre, manevi zararları telafi etmek için genellikle 5.000 TL ile 50.000 TL arasında değişen miktarlar hükmedilir. Daha ağır vakalarda bu miktar artabilir.
Mobbing davalarında destek almak için büromuza ulaşabilirsiniz.